08 June 2010
Z techniką mind mappingu pierwszy raz zetknąłem się spotykając kolegę skupionego nad kartką kolorowych notatek, które tworzył na jednym z wykładów. Metoda notowania z użyciem rysunków, łączenia pojęć z elementami graficznymi i stosowaniem kolorów zamiast notowania linearnego została stworzona, by ulepszyć efektywność procesu uczenia się. Podniesienie zdolności zapamiętywania ma miejsce dzięki zaangażowaniu obu półkul mózgu - właściwie "wciągnięciu" prawej półkuli odpowiedzialnej m.in. za postrzeganie przestrzeni, rozpoznawanie kolorów, wyobraźnię itd.
Pomocnik project managera
Rysowanie notatek wyglądało na zajęcie całkiem twórcze, szybko jednak zorientowałem się, że na dłuższą metę papierowe mapki nie są rozwiązaniem dla mnie. Braki w wyposażeniu w kolorowe flamastry/długopisy i krótki żywot pojedynczych kartek papieru przypieczętowały sprawę.
Od czasu pierwszego zetknięcia się z koncepcją mind mappingu spotkałem już szereg ciekawych aplikacji usprawniających rysowanie map. Narzędzia tego typu przydają się szczególnie w pracach projektowych na etapie zbierania i analizy wymagań. Sprawdzają się też nieźle na zebraniach projektowych, skuteczne w notowaniu podczas burz mózgów. Map używam często jako pomoc w pisaniu dokumentacji, w budowie konspektu do dłuższych tekstów. Stanowią nieocenioną pomoc w przygotowaniach do budowy serwisów internetowych. Znajdują również zastosowanie jako narzędzia planowania – analiz SWOT, analiz otoczenia biznesowego itp.
Obok komercyjnych, płatnych programów, sporym uznaniem cieszy się open source'owy projekt: Freemind. Freemind to edytor map myśli stworzony przez społeczność otwartego oprogramowania, dostępny bezpłatnie dla większości platform systemowych: Windows, Mac OS X, Linux (Debian, Suse, Ubuntu). Używany jest również w innych projektach open source jako edytor treści lub moduł prezentacji. Spełnia najważniejsze założenia edytora map myśli: pozwala na szybkie notowanie, linkowanie treści spoza mapy, graficzne wyróżnianie poszczególnych gałęzi, formatowanie tekstu oraz użycie grafiki i ikon.
Mocne i słabe strony
Bez wątpienia główną zaletą jest bezpłatna dostępność aplikacji przy spełnianiu głównych funkcji jakie powinien zawierać edytor do edycji map myśli. Dla użytkownika oznacza to, że może śmiało rozpocząć przygodę z mind mappingiem od tej aplikacji i dla większości przypadków przy niej pozostać. Freemind posiada kilka plusów po stronie technicznej i społecznej: dzięki pochodzeniu ze środowiska open source i otwartym formacie zapisu gwarantuje możliwości przenoszenia danych do innych systemów, wprowadzać własne modyfikacje i korzystać z wtyczek w/do innych aplikacji.
A słabe strony? Widać je przy zestawieniu z komercyjnymi edytorami: Freemind ma dosyć konserwatywny interfejs użytkownika (co można czasem odczytać jako zaletę) oraz pewne ograniczenia w treści jaką możemy "wkleić" w mapę. Brak też bardziej zaawansowanych funkcji współdzielenia mapy, co może być istotne w zastosowaniach projektowych. Trzeba jednak pamiętać, że wiele z ograniczeń aplikacji można obejść stosując dodatkowe wtyczki.
Warto odnotować uznanie jakie zdobył Freemind w środowisku - otrzymał nagrodę "Project of the Month" 2006 oraz został finalistą "Community Choice" 2009 portalu SourceForge.net; nagradzany był również przez portale softwarowe w tym m.in. Chip online, CNET i Softpedię.
Szybkie notowanie
Dobry edytor map myśli powinien pozwalać na szybkie notowanie. Najlepiej bez potrzeby sięgania po myszkę, tak, by móc notować bezwzrokowo.
Tworzenie nowych wpisów w mapie można uzyskać bez odrywania rąk od klawiatury: nowa, równorzędna gałąź pojawia się po naciśnięciu intuicyjnego [Enter], nowa podgałąź to [Insert].
Edycja krótkiego tekstu dostępna jest pod standardowym [F2], dłuższe teksty otwierane są do edycji w prostym edytorze HTML, którego dla krótkich tekstów możemy otworzyć naciskając [Alt+Enter].
Po naniesieniu dłuższych notatek w dalszych podgałęziach warto je "schować" dla utrzymania czytelności [Spacja].
Następną wygodną cechą, dającą przewagę nad notowaniem liniowym, jest łatwość w przenoszeniu gałęzi notatek wraz z całą treścią w dowolnie wybrane miejsca - możemy szybko zmienić kolejność punktów lub ich zagłębienie w treści zwyczajnie przeciągając gałąź myszką do nowej lokalizacji lub używając klawiszy strzałek przy jednocześnie naciśniętym klawiszem [Ctrl].
Wyróżnione notowanie
Jedną z podstawowych założeń mind mappingu jest graficzne wyróżnianie idei zawartych w mapie. Łatwiej zapamiętujemy notatkę, jeśli każda z głównych gałęzi mapy reprezentuje ideę i wyróżni się spośród innych kolorem oraz stylem. Dobrze, gdy w centralnym miejscu mapy umieścimy obraz odpowiadający głównej idei notatki. Wklejanie obrazków w treść mapy [alt+k].
Aplikacja pozwala graficznie wyróżnić notatki zmieniając styl, grubość i kolor gałęzi oraz styl i kolor tekstu, kolor tła i obramowanie węzłów z tekstem.
Linkowanie treści
Bardzo użyteczną funkcją edytora jest możliwość wklejania odniesień. Dla stron internetowych wystarczy zwyczajnie wkleić [Ctrl+V] URL lub ew. użyć metody „przeciągnij i upuść”. Dla plików/ dokumentów możemy użyć okna wyboru z dysk lokalnego [Ctrl+Shift+K], „przeciągnij i upuść” tutaj też działa. Linki do zasobów sieciowych i inne nietypowe linki można zdefiniować wpisując ręcznie (wklejając) ścieżkę do zasobu [Ctrl+K]. Jeśli używamy wielu map myśli, niezłym pomysłem jest linkowanie ich pomiędzy sobą. Dzięki łączeniu map można uzyskać efekt nawigacji po mapach według skojarzeń odpowiadającym pamięci autora.
Linkować możemy również węzły na tej samej mapie wstawiając odnośnik do innego węzła [Alt+L] lub oznaczając połączenie strzałką łączącą wskazane węzły.
Import i eksport danych
Freemind zapisuje dane w formacie XML i w jako takim można edytować w samym źródle. Otwarty charakter danych i licencjonowania pozwala na skorzystanie z kilku opcji eksportu, a nawet na podpięcie własnych przekształceń tak, by móc je importować do wybranej aplikacji używającej XML jako formę wymiany danych.
Podstawowe opcje to eksportu do formatów graficznych (PNG, JPG, wektorowy SVG) oraz PDF.
Bardziej rozbudowane opcje to eksport do strony HTML - statycznej lub dynamicznej (z użyciem JavaScript).
Mapę możemy również eksportować jako interaktywną animację Flash lub aplet Javy, który następnie można umieścić na stronie www.
Użyteczną funkcją jest również eksport mapy do dokumentu Open Office / Lotus Symphony - mapa zostaje wyeksportowana jako konspekt w numerowanych punktach.
Najbardziej zaawansowany i elastyczny eksport danych pozwala na stosowanie transformacji XSL - przygotowanego wcześniej szablonu modyfikującego dane tak, by były czytelne dla innych systemów. Użycie przygotowanych skryptów pozwala załadować dane z mapy do aplikacji takich jak MS Project, GanttChart i innych.
Import danych to przede wszystkim możliwość użycia metody kopiuj wklej na danych pochodzących z edytorów tekstu, arkuszy kalkulacyjnych i stron HTML. Zaawansowane opcje importu pozwalają na załadowanie przy pomocy przygotowanych skryptów danych z innych aplikacji (np. MS Project, GanttChart, MingManager, MediaWiki itd.).
Mapa myśli eksportowana jako animacja Flash bywa wykorzystywana jako pomysłowa prezentacja na stronie www lub jako mapa serwisu www.
Eksport do Open Office pozwala na użycie mind mappingu w początkowym etapie budowania konspektu bardziej rozbudowanej dokumentacji.
Inne popularne projekty Open Source używają map Freemind jako wtyczki (np. Drupal lub Joomla).
Podsumowanie
Freemind jest aplikacją godną polecenia dla osób początkujących z mind mappingiem jak i dla zaawansowanych użytkowników. Mimo, że aplikacja posiada niedociągnięcia i cały czas jest w fazie rozwoju pozwala z powodzeniem na codzienną pracę z mapami myśli. Początkujący użytkownik odnajdzie we Freemindzie bezpłatną aplikację oferującą główne funkcje edytora map myśli. Użytkownik zaawansowany może wykorzystać opcje eksportu/importu oraz możliwości jakie dają wtyczki i rozszerzenia.